DOSAB'ın 25 Yılı

Belgeler ve Tanıkların Işığında DOSAB’ın 25 Yılı

◀

Belgeler ve Tanıkların Işığında DOSAB’ın 25 Yılı

GİRİŞ

Tarihsel sürece göz attığımızda insanın ekonomik tarihinde iki büyük kırılma noktası gö-

rürüz. Daha doğru bir deyimle iki büyük değişimden söz edebiliriz. Bu iki köklü değişim “Tarım

Devrimi ve Sanayi Devrimi”dir.

İnsanoğlu tarihsel gelişimi içinde yüzyıllarca avcılık ve toplayıcılıkla geçindi. İnsan hayatı-

nı sürdürecek besinleri çok uzun bir dönem avlanarak, balık tutarak, yabani bitkileri ve meyve-

leri toplayarak elde etmeye çalıştı. Günümüzden yaklaşık olarak 10 bin yıl önce çeşitli bitkileri

yetiştirmeyi ve hayvanları evcilleştirmeyi öğrenerek ilk kez yerleşik tarım yapmaya başladı. Be-

sin toplayıcılığından, besin üreticiliğine geçiş anlamına gelen bu gelişme, Neolitik Devrim (M.Ö.

7000-5500) olarak adlandırılan temel bir ekonomik değişmeye zemin hazırladı. Böylece insanın

doğal çevresindeki kaynaklardan yararlanma imkânı olağanüstü denebilecek ölçüde arttı. İnsan,

bitkilerle hayvanların arzını kontrol altına alarak daha bol ve güvenilir beslenme kaynaklarına

kavuştu.

Tarım devrimi diye adlandırılan bu büyük değişimin temel nedenleri için 3 ayrı görüş var-

dır. Yerleşik tarımın başlangıcını açıklamada en fazla tanınan teoriler, Childe, Braidwood ve

Binford’a aittir.

(1)

Ünlü ilkçağ tarihçisi Gordon Childe’a göre, bundan 10 veya 12 bin yıl önce gerçekleşen

son küresel buzlanma döneminde Avrasya ve Kuzey Amerika’daki iklim kötüleşmesi sonucu

Kuzey yarım kürede avcı insanların temel beslenme kaynaklarını oluşturan memeli hayvanların

pek çoğu yok oldu. Bir zamanlar yeterli ölçüde su kaynakları olan Yakındoğu ve Kuzey Afrika

kuraklaştı. Daha önce insanlar için kolaylıkla elde edilebilir vahşi hayvanlar ve bitkilerle dolu

olan bu bölgede azalan yiyecek kaynakları, mevcut vahalar ve su membalarında toplandı. Bu az

sayıdaki vahalarda insan, hayvanlarla ve bitkilerle daha sıkı bir temas içinde bulunarak onları

daha yakından izlemeye başladı ve bu arada bazı hayvanları düşmanları olan yiyici hayvanlar-

dan korudu. Böylece otçul hayvanlar giderek evcilleşti. İnsan da onları ot ve hububatla beslemeyi

ve korumayı kendisi için avantajlı buldu.

Bu alandaki ikinci teori Robert J. Braidwood tarafından ileri sürülen çekirdek alan teorisi-

dir. Bu teoriye göre, insanın doğal çevresindeki hayvan ve bitkileri daha iyi tanımasını sağlayan

bir kültürel gelişme Tarım Devrimine yol açtı. Çekirdek alan, evcilleştirilmeye hazır çok sayıda

vahşi hayvan ve yetiştirilmeye müsait çok sayıda bitkinin bulunduğu, tarım yapmaya son derece

elverişli bir çevredir.

Üçüncü teori ise Lewis R. Binford tarafından geliştirilen hareket noktası olarak nüfus ar-

tışını temel aldı. Göçlerle meydana gelen nüfus yığılması, doğal kaynaklar üzerinde bir baskı

oluşturdu ve hayatta kalabilmek için rakip gruplar arasında bir mücadele başlattı. Artan nüfus,

1 Güran, Tevfik: İktisat Tarihi. T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını NO: 2802 - Açık Öğretim Fakültesi Yayın No: 1760. Sayfa 124.

2013.